Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 76
passio morbi delet, tegitque passiones exiguas: Ita quod
exhalans
spiritus non communicat genito nisi passionem maiorem: Itaque
temporis
diuturnitate omnia obliviscitur. Senes quoque facile obliviscuntur,
quia nimis
attenuatus spiritus facile exhalans, inest illis. Et
huiusmodi tenuitate praediti,
praesentiunt aëris passiones, in quo res
fiunt, praedicuntque, ac deinde non
meminerunt quae praedixerant.
Quare Galenus de morbo non
vulg. inquit: Quibus multus inest calor,
eorum spiritus adeo exacuitur ut spatio
temporis brevissimo, omnia
lustret et omnia cognoscat. Idem fere
Aristoteles de Sybillis et
Bacchis. Quapropter nil mirum si muscae spiritu
tenuissimae, memoria
careant hoc enim non indicat portionem sentientem esse aliam
a
memorante; sed eundem sensum non esse semper utrique aptum
operationi. Neque
enim quia non aptus est quispiam bello, non est
homo. Porro cum nos quippiam
meminisse cupimus, cogitamus locum,
tempus et similia, quousque recordemur, quando
memoria sopita
est, non penitus perdita: et simili novo motu renovamus
veterem
sopitum motum, qui vel exhalatione, vel aliorum motuum
superventu
evanuerat Petrus noster ferventissimi spiritus sagacissimi
est quoque sensus, ut in exiguo
multa pernoscat argumentando:
Sed memoria exilis est valde. Nec crassi spiritus
memoria pollent;
nam pauci in ipsis motus, nisi vehementes imprimi possunt, sed
impressi
remanent diutius. Hic irrideas Peripateticos qui
ponunt memoriam
corporalem contra propria decreta, et cerebro siccos
memorativos
valde, humidos parum. Imo sicci a nimio calore, ut patuit,
parum
memorant. Humidi multum, sed pauca obiecta: res enim languidae
actionis non
imprimuntur in eis: At temperati facile recipiunt,
retinentque, et communicant
doctrinam successoribus. Idcirco
Pharmacis spiritus temperies immutatur; sitque
memorativus, vel
obliviosus. Ars quoque memoriae localis sensui exposita in
rebus
valde sensibilibus et notis ponens res similitudine cognitas,
ostendit
memoriam esse sensum debilitatum, qui ita renovatur et roboratur.
Item
si memoria sequitur temperiem, ergo corporea virtus, passibilisque
memorativa est,
non autem incorporea, ut dicebamus. De his
autem in 6. lib.Medic. cum Galeno disputavimus, ostendimusque non
in
cerebri substantia sed in spiritu animali fieri sensationes interiores,
a mente
autem perfici, et ut animastica non frigore, humore, siccitate,
caloreque subiecti
cerebri, nisi ut disponens, aut commoditatem praebens,
aut incommoditatem
concurrat.